BlogKredyty frankowe

Zawieszenie spłaty rat kredytu w świetle wyroku TSUE w sprawie C-287/22

źródło Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej

Zawieszenie spłaty rat kredytu w świetle wyroku TSUE w sprawie C-287/22

 

Polski sąd zadał pytanie prejudycjalne dotyczące zawieszenia spłaty kredytu frankowego

W zakończonym 15 czerwca 2023 roku postępowaniu przed TSUE trybunał odpowiadał na następujące pytanie prejudycjalne Sądu Okręgowego w Warszawie XXVII Wydziału Cywilnego:

„Czy w świetle zasady skuteczności i proporcjonalności art. 6 ust. 1 oraz art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13 sprzeciwiają się takiej wykładni przepisów krajowych lub orzecznictwu krajowemu, zgodnie z którymi sąd krajowy może – w szczególności ze względu na ciążące na konsumencie obowiązki rozliczenia się z przedsiębiorcą albo dobrą sytuację finansową przedsiębiorcy – nie uwzględnić wniosku konsumenta o zarządzenie przez sąd środka tymczasowego (zabezpieczenia powództwa) polegającego na zawieszeniu na czas trwania postępowania wykonywania umowy, która prawdopodobnie zostanie uznana za nieważną na skutek usunięcia z niej nieuczciwych warunków umownych?”

Pytanie zadane zostało w postępowaniu toczącym się z powództwa konsumentów przeciwko Getin Noble Bank S.A.

Kiedy zdaniem TSUE sąd powinien udzielić zabezpieczenia?

W cytowanym wyroku TSUE stwierdził, że dyrektywa 93/13 „stoi na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, które nie pozwala sądowi rozpoznającemu sprawę co do istoty, właściwemu do dokonania oceny nieuczciwego charakteru warunku umownego, na zarządzenie środków tymczasowych, takich jak zawieszenie postępowania egzekucyjnego, w sytuacji gdy zarządzenie takich środków jest konieczne do zagwarantowania pełnej skuteczności jego ostatecznego orzeczenia, ponieważ przepisy te mogą naruszać skuteczność ochrony zamierzonej przez wspomnianą dyrektywę”. W praktyce oznacza to, że jeżeli skuteczność orzeczenia tego wymaga, sąd rozpoznający sprawę powinien udzielić zabezpieczenia roszczeń konsumenta i zawiesić spłatę rat kredytu.

Ponadto TSUE podkreślił, iż potrzeba zastosowania środka zabezpieczającego może zaistnieć z uwagi na długotrwałość procesu sądowego i postępującą w jego trakcie spłatę kredytu w kwotach przewyższających faktycznie należne, gdyby nieuczciwe postanowienia nie zostały wprowadzone do umowy.

Co istotne, zdaniem TSUE, w przypadku uznania przez sąd, iż z uwagi na nieuczciwy charakter postanowień umowy, po których usunięciu umowa nie może dalej funkcjonować, oddalenie wniosku o udzieleniu mu zabezpieczenia w postaci zawieszenia spłaty rat kredytu, „uczyniłoby przynajmniej w części nieskutecznym ostateczne orzeczenie co do istoty sprawy. Takie prawomocne orzeczenie nie prowadziłoby bowiem do przywrócenia sytuacji prawnej i faktycznej, w jakiej znajdowałby się konsument w braku rzeczonego nieuczciwego warunku, zgodnie z orzecznictwem przytoczonym w pkt 39 niniejszego wyroku, ponieważ zgodnie z mającymi zastosowanie przepisami proceduralnymi jedynie część zapłaconej już kwoty mogłaby być przedmiotem tego ostatecznego orzeczenia”. Trybunał podkreślił także, iż nieudzielenie zabezpieczenia może skutkować koniecznością rozszerzenia powództwa o raty uiszczone w trakcie postępowania, a nawet wystąpienia z nowym powództwem, którego przedmiotem miałoby być uregulowanie miesięcznych rat, które nie były objęte pierwotnym powództwem. W szczególności TSUE podkreślił, że rozszerzenie powództwa w postępowaniu przed sądem II instancji, zatem nieuzyskanie zawieszenia spłaty rat kredytu  na czas postępowania niweczyłoby osiągnięcie celu dyrektywy 93/13, polegającego na przywróceniu poprzedniej sytuacji prawnej i faktycznej konsumenta.

Nie sposób nie zgodzić się z argumentacją TSUE, w szczególności w świetle utrzymującej się w Sądzie Okręgowym w Krakowie linii orzeczniczej w zakresie zabezpieczenia roszczeń kredytobiorców frankowych.

Czy konieczne jest dokonanie nadpłaty kredytu przez konsumenta?

TSUE nie uzależnił zawieszenia spłaty kredytu od nadpłaty kapitału kredytu przez konsumenta. Wskazał jedynie, iż udzielenie zabezpieczenia wydaje się być w takim przypadku w szczególności uzasadnione. Podkreślił natomiast, iż odmówienie zawieszenia może spowodować pogorszenie jego sytuacji finansowej  do tego stopnia, że konsument ten nie będzie miał już możliwości wszczęcia niezbędnych działań w celu uzyskania zwrotu kwot, do których ma prawo na podstawie unieważnionej umowy, a dalej – uniemożliwić mu spłatę kolejnych rat kredytu przypadających na okres trwającego postępowania sądowego. To z kolei może skutkować podjęciem przez bank czynności na drodze postępowania egzekucyjnego i narazić konsumenta m. in. na utratę domu, na którym bank zabezpieczył się hipotecznie.